Zuivel, hoe zit het met lactose en wat zijn alternatieven?

Een vraag die ik nog vaak voorbij zie komen is over zuivel en hoe het daar nu precies mee zit bij het endometriose dieet. Mensen vragen zich af of het alleen om lactose gaat, en hoe je zuivel het beste kunt vervangen. In dit blog vertel ik je er graag alles over en wat mijn visie is als het over zuivel gaat.

Eigenlijk zijn vrijwel alle gezondheidsgoeroes van dit moment het er wel over eens dat zuivel niet zo gezond is als dat we vroeger dachten. Je hebt vast gemerkt dat er momenteel allerlei verschillende gezondheidstrends zijn, die elkaar vaak nog tegenspreken ook. Denk aan paleo, veganistisch eten of het hormoonbalansdieet. Maar over zuivel is er eigenlijk geen twijfel, dit is niet goed voor ons.

Wat is zuivel precies?

Met zuivel wordt alle producten bedoeld die van dierlijke melk zijn gemaakt. Dus melk maar ook kaas, yoghurt, boter, slagroom, creme fraiche, enzovoorts. Dit is meestal gemaakt van koeienmelk, maar kan vaak ook van geiten- of schapenmelk gemaakt zijn. Plantaardige alternatieven hiervoor, zoals bijvoorbeeld amandelmelk, is dus geen zuivel.

Deze melk die door dieren wordt gemaakt, maken ze niet vanzelf aan. Het is niet zo dat ze dat van nature voor ons doen. Net als bij ons mensen maken koeien, geiten, schapen en andere zoogdieren melk aan wanneer ze een kindje gekregen hebben. Om hun baby’s mee te voeden. De mens is het enige ras dat melk drinkt van een ander zoogdier. Om dus melk aan te kunnen maken, moeten de dieren eerst zwanger zijn en jongen krijgen. Vervolgens worden hun baby’s van ze afgenomen, zodat wij de melk kunnen gebruiken. De mannetjes zijn nutteloos (die kunnen geen melk geven) en worden massaal afgemaakt (ook bokjes). Op internet kun je hartverscheurende filmpjes vinden van koeien waarbij hun kalf wordt afgenomen. Ik vertel dit niet alleen uit het oogpunt van dierenleed, maar ook om aan te geven hoe onnatuurlijk het eigenlijk is dat wij hun melk drinken of gebruiken voor producten. Bedenk ook dat alle moedermelk – dus ook die van dieren – bedoeld is om de baby in korte tijd heel erg snel te laten groeien. Wil jij dat?

Waarom is het niet gezond?

Er zijn nog steeds mensen die denken dat we zuivel nodig hebben voor de calcium die erin zit. Dat is niet zo. Er zit wel wat calcium in, maar dat zit ook in vele vele andere producten, zoals bijvoorbeeld groene bladgroenten. De calcium die in zuivel zit, wordt alleen helemaal niet zo goed opgenomen door ons lichaam. Bijna nergens wordt zoveel melk gedronken als in Nederland, maar toch staan we ook hoog op de ranglijst van landen waar veel osteoporose voorkomt. Zo goed werkt het dus toch niet daarvoor.

Lactose

Ik krijg wel eens de vraag of lactosevrije melk dan wel gezond is. Nee. Het is nog steeds melk en het gaat niet alleen om de lactose. Melk bevat namelijk ontstekingsopwekkende vetten (net als vlees) en groeihormonen. En die groeihormonen zijn niet bevorderlijk voor endometriose. Ook zit er caseïne in, een eiwit dat er niet voor niets inzit omdat opgroeiende kalfjes dit nodig hebben, maar grote hoeveelheden zijn voor ons moeilijk te verwerken. Sommige mensen kunnen lactose niet goed verteren, die missen daarvoor een enzym. Voor deze mensen is het dus altijd belangrijk zuivel te vermijden.

Het verschil tussen melk, yoghurt en kaas

Van zuivel is melk het minst gezond, maar yoghurt is gefermenteerde melk. Door dit proces wordt het een stuk beter verteerbaar, plus er zitten gunstige bacteriën in die goed zijn voor onze darmflora. Yoghurt is dus beter dan melk. Kaas heeft deze bacteriën niet en is vaak heel erg vet (en zout). Hele erg oude kaas kan lactosevrij zijn, dus voor wie niet tegen lactose kan is dat soms wel geschikt. Maar gezond is het nog steeds niet.

Het verschil tussen zuivel van koeien en geiten/schapen

De samenstelling van melk van de koe en die van geiten en schapen is heel anders. Geitenmelk heeft een andere vetsamenstelling en lijkt meer op moedermelk dan dat van de koe. Het is daarom dus vaak beter te verteren voor de mens. Daarom is zuivel van geiten en schapen beter. Dan kun je nog steeds weer beter yoghurt gebruiken dan melk.

Zuivel en het endometriose dieet

Ik ben absoluut geen voorstander van zuivel. Zuivel is vloeibaar vlees. Bij voorkeur eet je het gewoon helemaal niet. Iedereen die zich heeft verdiept in endometriose en voeding is het erover eens geen zuivel te nuttigen. Bij het endometriose dieet (en andere ziekten) is het van belang je lichaam zo min mogelijk te belasten door middel van je voeding. En om voedsel te nuttigen dat energie geeft (in plaats van neemt) en helend is. Zuivel is altijd een belasting. Ook als het lijkt alsof je ‘ertegen kan’. Afhankelijk van hoe het met je gaat en wat je wil bereiken zou ik dus het liefst helemaal geen zuivel nemen. Bij uitzondering kun je yoghurt of kaas van geiten of schapen nemen.

Alternatieven

Ik krijg wel eens de vraag hoe je melk kan vervangen. Ik wil graag eerst zeggen dat melk niet vervangen hóéft te worden. Het is niet zo dat wanneer je stopt met melk drinken, je tekorten krijgt en dit dus moet gaan vervangen. Je hebt het niet nodig. Dat is dus al goed om te weten! Natuurlijk kun je het wel vervangen als je dat wilt. Maar bedenk dat de meeste plantaardige melk-alternatieven water is met een smaakje. En een prijskaartje. In veel recepten kun je plantaardige melk gewoon vervangen door water. Dit doe ik bijna altijd. Ook havermout maak ik gewoon met water (ik maak het lekker met kaneel en fruit).

Als je op zoek gaat naar plantaardige melk, let dan altijd goed op de ingrediënten. Kies bij voorkeur voor een biologisch merk. Vaak zit er zonnebloemolie in wat niet volgens het endo dieet is. En vaak ook suiker en allerlei andere toevoegingen. Met carrageen moet je ook oppassen. Hoe puurder, hoe beter. En natuurlijk geen sojamelk! (duh) 😉

• amandelmelk (ook heel makkelijk zelf te maken)
• rijstmelk (geen aanrader want extreem hoog in suikers)
• havermelk
• kokosmelk (dit is geen drank, de pure is ideaal om mee te koken, bijvoorbeeld in curry’s)
• hennepmelk
• andere notenmelken
• kokosyoghurt (let op toevoegingen, kokosyoghurt vinden sommigen erg lekker maar het is extreem vet (= belastend voor de lever), ook erg prijzig)

Om te koken gebruik ik alleen soms kokosmelk (in Oosterse gerechten). In het begin is het misschien nog een beetje wennen allemaal. Je kan haverroom of rijstroom gebruiken eventueel. Maar je leert vanzelf anders koken, zonder zuivel of zuivelvervangers. Pap en pannenkoeken kun je gewoon met water maken. als je de overgang erg lastig vind kun je eerst overstappen naar zuivel van geiten/schapen en zo steeds een stapje verder gaan.

Bij het endometriose dieet is het het allerbelangrijkste om puur natuur en onbewerkt te eten. En dan vooral veel groenten en fruit. Probeer dus niet alleen te bedenken hoe je zuivel kan vervangen, maar ga ook op zoek naar een andere manier van eten.  Je hebt geen zuivel nodig, zuivel werkt groeibevorderend en wordt daarom ook vaak afgeraden wanneer je endometriose en vooral ook cysten hebt. Ook zit er enorm veel dierenleed achter, ook wanneer je biologisch zuivel koopt. Ook bij biologische stallen moeten de kalfjes en bokjes die overbodig zijn worden afgemaakt.

Zuivel is slecht voor de darmen en bij huidproblemen is het altijd aan te raden te stoppen met zuivel. Het is misschien even wennen, maar op een gegeven moment ben je niet meer anders gewend. Zuivel doet niks voor je. Waar kies jij voor?